به نقل از «مهر»

افزایش سکونتگاه‌های غیررسمی کشور/حاشیه‌نشینی و تبعات آن

تاریخ انتشار: ۲۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۰۲۳۳۸

به گزارش خبرگزاری مهر، شهین رعنایی پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی جهاد دانشگاهی تهران در یادداشتی اظهارداشت: بر پایه «سند توانمندسازی سکونتگاه‌های غیررسمی» مصوب سال ۱۳۸۲، اصطلاح سکونتگاه‌های غیررسمی جایگزین حاشیه‌نشینی شد. بنابراین، در متن به‌جای حاشیه‌نشینی، اصطلاح سکونتگاه‌های غیررسمی به‌کار رفته است.

سکونتگاه‌های غیررسمی بدون ضابطه در درون یا بیرون محدوده شهر به‌صورت شتابزده و مخفیانه ایجاد می‌شوند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این خانه‌ها دچار ضعف بنا و ریزدانگی نیز هستند. این سکونتگاه‌ها فاقد زیرساخت‌ها و خدمات شهری بوده یا در دسترسی به آن‌ها محدودیت وجود دارد. شیوه تملک در این مناطق عموماً غیررسمی و تراکم جمعیت در آن‌ها بالا است.

آمارهای ستاد ملی بازآفرینی شهری نشان می‌دهد که جمعیت سکونتگاه‌های غیررسمی کشور روندی افزایشی دارد. به‌این‌ترتیب که از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۸ از ۱۰ میلیون نفر جمعیت حدوداً به ۱۲ میلیون و نیم نفر رسیده است.

لذا طی ۸ سال، جمعیت این مناطق به میزان ۲۴ درصد رشد داشته است. طبق داده‌های این ستاد، در حال حاضر تعداد ۱۱۰۰ محله سکونتگاه غیررسمی شناسایی و به‌طور رسمی اعلام شده است. در سال ۱۳۹۸، ۲۰ درصد جمعیت نواحی شهری را ساکنان این نقاط تشکیل می‌دادند.

با عنایت به تعریفی که از سکونتگاه‌های غیررسمی ارائه شد، جمعیت انبوهی از شهرنشینان کشور با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. چنان‌که داده‌های جدول زیر نشان می‌دهد، افزایش روند جمعیت سکونتگاه‌های غیررسمی روندی پایدار و تشدید شونده است.

آمارهای بانک جهانی نیز روند روبه رشد جمعیت سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران را تأیید می‌کنند. بر اساس داده‌های آن‌ها، ۲۵.۳ درصد شهرنشینان کشور در این نوع سکونتگاه‌ها به سر می‌برند. روند رشد سکونتگاه‌های غیررسمی در سطح جهان کاهشی بود. از سال ۲۰۰۰ م. (۱۳۷۹ تا ۲۰۱۸) از ۴۰ درصد به ۲۹ درصد کاهش یافته است. جمعیت سکونتگاه‌های غیررسمی در ایران نسبت به منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) برابر با ۲۴.۱ درصد نیز بیشتر است.

پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان نشان می‌دهد که ساکنان سکونتگاه‌های غیررسمی معمولاً دچار فقر درآمدی هستند. نقشه رفاهی صد شهر ایران نشان می‌دهد که مثلاً در تهران، مشهد، تبریز، اهواز و سنندج خانوارهایی که در دهک‌های درآمدی پایین قرار دارند و دچار فقر درآمدی‌اند، عموماً در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند.

فقر درآمدی ساکنان حاشیه با آسیب‌های اجتماعی در هم تنیده شده است. با توجه به فقدان دسترسی به آمار رسمی در خصوص آسیب‌های اجتماعی در سکونتگاه‌های غیررسمی، از پژوهش‌هایی جهت بررسی وضعیت آسیب‌های اجتماعی در این نقاط استفاده شده است. مطالعات موردی در شهرهای زنجان، مشهد، تبریز و اهواز اثبات می‌کنند که آسیب‌هایی همانند اعتیاد در سکونتگاه‌های غیررسمی نسبت به میانگین شهری آن بسیار بالاتر است.

همچنین درباره طرد اجتماعی و پیوستگی آن با سکونتگاه‌های غیررسمی باید گفت؛ پژوهش‌های دیگر در خصوص طرد اجتماعی نشان می‌دهند که در اسلام‌آباد تهران، حکمت‌آباد کرمانشاه، کولی‌های شهر خرم‌آباد و اقلیت‌های جوکی و گدار در مازندران طرد اجتماعی یک مسئله بغرنج به شمار می‌رود. به‌طور معمول، پیوند فرامحلی بین این نقاط با سایر محلات شهر وجود ندارد و ساکنان سایر نقاط شهر به این محلات به عنوان انگ اجتماعی نگریسته و حاضر به پذیرش آن‌ها در اجتماع نیستند. مجموعه عوامل موردبحث موجب تشدید و تداوم چرخه فقر در این سکونتگاه‌ها شده است.

با توجه به جمعیت قابل‌ملاحظه ساکن در این نقاط و روند فزاینده آن، افزایش تعداد محلات مذکور، زیست غیررسمی ساکنان و پیچیده و چندبعدی بودن مشکلات این مناطق نیازمند این است که در اولویت سیاستگذاری‌های دولت قرار گیرد. در غیر این صورت، کشور با بحران‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی- امنیتی مواجه خواهد شد.

کد خبر 5812443

منبع: مهر

کلیدواژه: حاشیه نشینی سکونتگاه های غیر رسمی جهاد دانشگاهی شهرداری تهران قوه قضاییه پلیس راهور صنایع دستی هلال احمر جمهوری اسلامی ایران سازمان هواشناسی وضعیت جوی کشور سازمان محیط زیست مترو امداد رسانی شهر تهران شورای شهر تهران جوانان میراث فرهنگی جمعیت سکونتگاه های غیررسمی آسیب های اجتماعی نشان می دهد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۰۲۳۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

همایش ملی سکونتگاه‌های انسانی ایران برگزار شد

به گزارش خبرنگار گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری آنا، همایش ملی سکونتگاه‌های انسانی ایران با تفکری ترکیبی و بین‌رشته‌ای در سراسر کشور، تحت حمایت پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) توسط موسسه جغرافیا دانشگاه تهران و اندیشگاه هزاره سوم آریان شار و با همکاری پژوهشکده سوانح طبیعی و سایر حامیان برگزار شد.

در این رویداد که با استقبال بیش از ۱۵۰ نفر از اساتید، متخصصین، دانشجویان و علاقمندان به حوزه سکونتگاه‌های انسانی همراه بود سعی شد تا فضایی مناسب برای تبادل اطلاعات، تجربیات و دانش در زمینه سکونتگاه‌های انسانی ایران فراهم شود و فرصتی را فراهم می‌کند تا پژوهشگران، مدیران دولتی و اهل صنعت در این حوزه با یکدیگر در ارتباط باشند و نتایج تحقیقات جدید، فناوری‌های نوین و راهکار‌های کاربردی را به اشتراک گذارند.

در ابتدای مراسم، سخنرانی کوتاهی توسط کرامت الله زیاری (رئیس همایش) و سپس محمد فلاح (معاون پژوهشی و نوآوری سازمان جغرافیایی نیرو‌های مسلح) انجام شد و بعد از آن پنل‌های تخصصی و مقالات توسط اعضای هیئت علمی و مسئولان اجرایی مرتبط ارائه شد.

در پنل اول این همایش که توسط شرکت عمران شهر‌های جدید ارائه شده بود، سعید غفوری (رئیس هیئت مدیره و سرپرست شرکت مادر تخصصی عمران شهر‌های جدید)، امین مسعودی (مدیر کل دفتر شهرسازی و معماری شرکت عمران شهر‌های جدید)، رامین ساعد (معاون دفتر شهرسازی و معماری شرکت عمران شهر‌های جدید)، اسنفدیار زبردست (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) و ابوالفضل مشکینی (عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس) به ارائه سخنرانی در خصوص موضوع «سکونت گاه‌های جدید ساحلی بستر هم افزایی ملی پیشران تحقق سیاست‌های کلان اقتصاد» پرداختند.

* نقش آمار مهاجرت و تحولات جمعیتی در برنامه‌ریزی‌های شهری و روستایی محور پنل دوم

پنل دوم به صورت تخصصی به مرکز آمار ایران اختصاص داشت که در آن فریبزر محمدی (رئیس کمیته توسعه و آمایش سرزمین مجمع تشخیص مصلحت)، رسول صادقی (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)، الهام فتحی (رئیس گروه آمار‌های جمعیت مرکز آمار ایران)، سید علی بدری (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران)، سید مهدی موسی کاظمی (عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور تهران) و ذبیح الله ترابی (عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس) به ارائه سخنرانی در خصوص «نقش آمار مهاجرت و تحولات جمعیتی در برنامه‌ریزی‌های شهری و روستایی با محوریت سکونت گاه‌های انسانی» پرداختند.

* اهمیت ایجاد ژئو پارک بر توسعه اقتصادی

در ادامه این برنامه؛ پنل دانشگاه بین‌المللی چابهار با حضور محمد جمشیدی (عضو هیئت علمی دانشگاه) در خصوص چالش‌های تاب آوری در شهر‌های ایران برگزار شد. بخش بعدی این پنل توسط رزیتا فرجامی (عضو هیئت علمی دانشگاه) و در خصوص موضوع اهمیت ایجاد ژئو پارک بر توسعه اقتصادی و گردشگری پایدار در چابهار برگزار شد.

* در پنل ارائه مقالات چه گذشت؟

در بخش پنل ارائه مقالات و در پنل اول قاسم عزیزی (عضو هیات علمی دانشگاه تهران) در خصوص سکونتگاه‌های شهری - روستایی در معرض آلاینده‌های دی اکسید نیتروژن و دی اکسید گوگرد در ایران به سخنرانی پرداخت.

در ادامه این پنل حسین حاتمی نژاد (عضو هیات علمی دانشگاه تهران) سخنران بعدی این پنل بود که به تحلیل فضای تاب آوری در سکونت گاه‌های غیر رسمی با تأکید بر بعد کالبدی پرداخت.

بخش آخر مقالات این پنل توسط علیرضا دربان آستانه (استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه تهران) با موضوع الگوی توسعه مسکن هوشمند در نواحی روستایی ارائه شد.

در پنل دوم ارائه مقالات، رضا بابائیان آتنی (عضو هیات علمی دانشگاه) به نقش عوامل طبیعی در استقرار سکونتگاه‌های انسانی پرداخت.

پارسا ارباب (عضو هیات علمی دانشگاه تهران) سخنران دیگر این پنل بود که به موضوع ارزیابی اثرات محیط زیستی توسعه پرداخت.
همچنین ملیکا کمال زارع (عضو هیات علمی دانشگاه) نیز به ارائه ارزیابی تطبیقی برنامه ریزی مسکن با توجه به موضوع زمین در طرح‌های جامع شهری پرداخت.

مهرداد رحمانی (کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری) نیز سخنران پایانی این پنل بود که در خصوص تدوین چارچوب برنامه ریزی به منظور تقویت نقش تعادل بخشی شهر‌های میانی سخنرانی کرد.

*ثبت نام بیش از ۴۹۰ نفر در همایش

شهرام چرخان دبیر اجرایی رویداد هم در گفتگویی از ارسال ۲۹۱ مقاله به دبیرخانه همایش خبر داد و گفت: از این تعداد، ۶۰ مقاله از استاندار‌های لازم برخوردار نبودند و از چرخه ارزیابی کنار گذاشته شدند. به گفته وی سطح علمی مقالات در حد بالایی قرار داشت و حضور اساتیدی از دانشگاه‌های تهران، تربیت مدرس، خوارزمی، همدان، کردستان سبب شد تا وزن و اعتباری مقبولی به این همایش بدهند. 
وی ادامه داد: با توجه به استقبال خوب دستگاه‌های دولتی و برگزاری پنل‌های تخصصی در این همایش و همچنین ثبت نام ۴۹۰ نفر و استقبال بیش از ۱۵۰ نفر از اساتید و دانشجویان از همایش ما را بر آن داشته تا برای برگزاری هرچه جدی‌تر آن در سال آتی از الآن برنامه ریزی کنیم.

به گفته چرخان، اولین همایش ملی سکونتگاه‌های انسانی ایران با موضوعات مختلفی از جمله طراحی و برنامه‌ریزی شهری، مدیریت سکونتگاه‌های شهری و روستایی، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در سکونتگاه‌های هوشمند، انرژی و محیط‌زیست، حمل‌ونقل پایدار و بهینه‌سازی منابع در سکونتگاه‌ها، مسائل اجتماعی و اقتصادی سکونتگاه‌ها و سایر زمینه‌های مرتبط برگزار شد.

انتهای پیام/